Taal is moeilijk
Het Engels en zijn groter wordende invloed in Zweden
Er bestaan een aantal varianten van de Engelse taal, varianten met hun eigen woorden, eigen uitspraak en wat vele woorden betreft, eigen spelling. Men spreekt en schrijft het Engels verschillend in de VS, Australië, Belize, Canada, Engeland, de Filippijnen, Hongkong, India, Indonesië, Ierland, Jamaica, de Caraïben, Maleisië, Nieuw Zeeland, Singapore, Zuid-Afrika, Trinidad en Tobago en Zimbabwe. Vele lokale Engelse varianten zijn moeilijk of niet te begrijpen voor gewone Engelsen. Zulke varianten bestaan ook in Engeland en de VS. In veel Engelstalige landen wil men om nationalistische redenen zijn eigen variant van het Engels hebben.
In Zweden, net als in vele andere landen, krijgen wij op school voornamelijk de uitspraak te leren die Received Pronunciation (RP) heet. Dat wordt ook wel Oxford English genoemd, the Queen’s English of BBC English. Deze vorm van Engels wordt maar door 3 – 5% van de Engelse bevolking gesproken. Er bestaan bovendien verschillende varianten van RP. Meer voorkomende varianten van Engels op de Britse eilanden zijn cockney, Estuary English, het Engels in Wales, Noord-Engels, Iers Engels en Schotse varianten.
In de VS kan men van minstens drie dialecten spreken, Eastern dat in de noordoostelijke delen, New England en de stad New York gesproken wordt, Southern dat van Virginia tot Texas en de staten die ten zuiden hiervan liggen gesproken wordt en dan is er nog General American (Algemeen Amerikaans) dat in de rest van het land gesproken wordt.
Engels, een moeilijk te spellen taal, vol met grammaticale onregelmatigheden en uitzonderingen. Hoeveel mensen die Engels niet als moedertaal hebben kunnen zich mondeling en schriftelijk zo goed uitdrukken in het Engels dat ze bijvoorbeeld over politieke, beroepsmatige of gevoelsmatige kwesties kunnen discussiëren? Hooguit een aantal procent, de talenwonders. Hoeveel mensen kunnen alles volgen en verstaan als de president van de VS spreekt? Niet veel. Iets wat ertoe bijdraagt dat Engels moeilijk is, is de snelheid waarmee het verandert, net zoals het steeds gewoner wordt dat Engelstalige scribenten zich van slang bedienen, ook in politieke en technische teksten.
Zelfs degenen die Engels als moedertaal hebben, hebben grote problemen met het leren van de juiste spelling. Zo kan bijvoorbeeld de lettersamenstelling –ough uitgesproken worden op zes verschillende manieren. Vergelijk de uitspraak van de woorden though, tough, enough, through, plough, cough en hiccough.
Engels wordt grotendeels zo geschreven zoals het in de zeventiende eeuw klonk. Bestaat er dan geen mogelijkheid tot een hervorming van de spelling van de Engelse taal? Nee, die bestaat niet, want een spellingssysteem waarin een klank overeenkomt met een letter bestaat niet. De vijf letters voor vocalen van het Engels en de twintig vocale klanken zouden bij een spellingshervorming een volledig nieuw, uitgebreid alfabet nodig hebben, of een volledig nieuwe uitspraak – beide even ondenkbaar. Omdat de uitspraak sterk varieert in de verschillende delen van de wereld, zou het ook onmogelijk zijn een uitspraakvariant te vinden die zo algemeen geaccepteerd zou zijn dat deze de basis zou leggen voor de spelling. Verder bestaat er geen overkoepelend taalkundig orgaan met voldoende gewicht om een algemene spellingshervorming door te voeren.
De Zweedse professor in Engels, Jan Svartvik, stelt in zijn boek de vraag “Welk Engels is het best?”. Hij geeft zelf het antwoord: “Er zijn twee standaardvarianten om te beginnen die aan te bevelen zijn: de Britse en de Amerikaanse. Wat voor Amerikaans Engels pleit, is dat het door meer mensen gesproken wordt dan enige andere Engelse variant en vaak voorkomt in Amerikaanse films, de media etc, wat inhoudt dat het een grote internationale invloed heeft. Bovendien vertegenwoordigt deze variant de dominerende economische, wetenschappelijke en politieke krachten. Er kan ook gezegd worden dat deze sociaal neutraal is, want er is sprake van een relatief klasseloze Amerikaanse uitspraak…”
In het boek van professor Svartvik staat verder nog: ”Dat het Engels zo populair is en een zo grote globale spreiding kent, betekent paradoxaal genoeg een bedreiging voor de toekomst als internationale contacttaal. Sommige vormen van gesproken Engels zijn moeilijk te verstaan en velen vrezen dat het Engels uiteen zal vallen in nog meer varianten die onderling onbegrijpelijk zijn…
…onderzoekers schrijven steeds meer in het Engels. Mac Murray wijst op het risico van de wisseling van moedertaal naar vreemde taal – pover Engels kan leiden tot een povere denkwerkzaamheid: Het Engels dat in wetenschappelijke publicaties geschreven is door personen die Engels niet als moedertaal hebben… is een ongenuanceerd en eenduidig Engels …”.
Tijdens een onderzoek in 2000 kregen 111 Deense, Noorse en Zweedse huisartsen 10 minuten om hetzelfde overzichtsartikel te lezen. De ene helft kreeg het te lezen in zijn moedertaal en de andere helft in het Engels. Onmiddellijk daarna moesten ze een formulier invullen met vragen over de tekst. Alle Deense, Noorse en Zweedse doktoren zijn vertrouwd met de Engelse taal door vroegtijdig onderwijs op school, door tv en film en de talen zijn bovendien verwant met Engels. Ze lezen ook een groot deel studieliteratuur in het Engels en velen zijn geabonneerd op Engelstalige medische tijdschriften. De doktoren in die studie gaven over het algemeen op dat ze een goed begrip hadden van Engels. 42% gaf op dat ze elke week medische informatie in het Engels lazen.
Het resultaat was dat degenen die het artikel in hun moedertaal gelezen hadden significant betere resultaten hadden dan degenen die het Engels gelezen hadden. Degenen die het artikel in het Engels lazen namen 25% minder informatie in zich op dan degenen die in hun moedertaal lazen. Läkartidningen nr. 26 –27, 2002 (tijdschrift voor doktoren). Een vaktijdschrift voor Zweedse doktoren.
De meeste Zweedse academici die ik ken, lezen ondanks vele jaren onderwijs in het Engels, in de regel Engelse literatuur in de vertaalde versie.
Als de gemiddelde Zweedse leerling de basisschool verlaat, heeft deze vermoedelijk een actieve Engelse woordenschat van ongeveer 1000 woorden en een passieve van ongeveer 1 500 – 2 000).
De woordenschat van de Engelse taal is groter dan die van enige andere taal. Dat komt doordat de woordenschat “dubbel” is, gedeeltelijk met Germaanse en gedeeltelijk Romaanse woorden (sinds de Normandische verovering van Engeland in de elfde eeuw).Het grootste woordenboek ter wereld, Oxford English Dictionary, bevat 500 000 woorden, maar in werkelijkheid bestaan er beduidend meer omdat er de hele tijd nieuwe woorden bijkomen. De centrale woordenschat van het Engels omvat ongeveer 15 000 woorden. Als men deze kent, verstaat men ongeveer 95% van alle woorden in Engelse teksten en kan men de meeste taalsituaties goed hanteren. Als het aantal onbekende woorden in een tekst meer dan 5% is, heeft de lezer het moeilijk de tekst in zich op te nemen.
De Amerikaanse professor Steven Pinker beroept zich in zijn zeer interessante boek The Language Instinct op onderzoeken (van William Nagy en Richard Anderson) volgens wie de gemiddelde Amerikaanse leerling die van de High School afkomt (na totaal 12 jaar schoolgaand en in de regel 18 jaar oud) een woordenschat heeft van 45 000 woorden. Niet meegerekend waren de verschillende verbuigingsvormen van woorden, net als namen, buitenlandse woorden, acroniemen (woorden opgebouwd uit initialen die uitgesproken worden als gewone woorden, bijvoorbeeld NATO, UNESCO) en vele niet deelbare samengestelde woorden. Als die woorden ook meegerekend waren, zouden we op een totale woordenschat van ongeveer 60 000 woorden uitkomen. Dat houdt in dat de leerling vanaf zijn eerste verjaardag tot dan toe, ongeveer tien woorden per dag heeft geleerd.
Engels is een moeilijke taal zelfs voor Engelsmannen. Een onderzoek dat Royal Mail (Engelse Postbedrijf) onlangs uitvoerde, wees uit dat spelfouten en slechte grammatica Britse bedrijven jaarlijks meer dan 6 000 000 000 £ (= 8 600 000 000 €) kosten. 31 Procent van de deelnemers aan de studie zeiden een andere zakenpartner te hebben gezocht als er al te veel taalfouten zichtbaar waren in de communicatie.
Taal is moeilijk |
Inhoudsopgave | Het Engels en zijn groter wordende invloed in Zweden |
© Hans Malv, 2004